«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ اَنْفُسِکُمْ اَزْواجاً لِتَسْکُنُوا اِلَیها وَ جَعَلَ بَینَکُم مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً اِنَّ فِی ذلِکَ لَایاتٍ لِقَومٍ یتَفَکَّرُونَ»

از نشانه های خداست آن که آفرید برای شما همسرانی از جنس خودتان تا بدیشان آرام گیرید و میان شما دوستی و مهربانی نهاد. هر آینه در این کار برای مردمی که بیندیشند نشانه‌ها و عبرتهاست.

امام محمد باقرعلیه السلام از قول جدّش رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نقل کرده که فرمود: «ما بُنِی بَناءٌ فِی الاِسلامِ اَحَبُّ اِلی اللهِ - عزّ وَ جَلّ - من التزویج[۲]؛ هیچ بنائی در مکتب اسلام طرح ریزی نشده که در نزد خداوند بزرگ محبوب تر از ازدواج باشد.»

خانواده اجتماع کوچکی است که ابتداء با یک مرد و زن تشکیل می‌شود، دو نفری که بناست در تکامل معنوی و رشد مادی یکدیگر مشارکت کنند و بالاتر آن که هریک کمبود دیگری را در اوج محبّت و مودت جبران نمایند و چنانچه چیزی آنان را تهدید کرد و آرمانهای فکری و اعتقادیشان را به خطر انداخت، هر دو به دفاع برخیزند و جهت حیات و زندگی همیشگی خویش با آن مبارزه کنند و برای بقای خویش برنامه ریزی نمایند و نسل خود را دوام بخشند.

تشکیل خانواده از دیدگاههای مختلف:

۱- قدرت:بعضی از ازدواج ها به خاطر قدرت و موقعیت است. خانواده های قدرتمند به این امر توجه دارند.

۲-زیبایی: بسیارند کسانی که زیبایی اندام را اصل ومحور می شناسند و به هیچ یک از ارزشهای انسانی توجه ندارند البته اسلام مخالف اینکه زن وشوهر از مال ومقام و جمال بهره مند شوند نیست.بلکه اساس تشکیل خانواده این امور مادی نمی داند.

۳- نیازجنسی:می توان علت تشکیل خانواده را رفع نیاز جنسی دانست اما پر واضح است که نیازنیز نمی تواند علت تامه تشکیل خانواده باشد.

۴- داشتن فرزند: انسان میل دارد که ادامه وجود خودش را در فرزند بنگرد و فرزندان ثمرات شیرین ازدواج هستند ولیکن با همه اهمیتی که دارند نمی توان آن‌را اصل وپایه دانست زیرا بسیارند خانوادههایی که صاحب فرزند نشده اند ومع الوصف با عشق وعلاقه زن وشوهردر کنار هم زندگی می‌کنند.

خانواده از دیدگاه اسلام

کلیه گشایش این معما درقرآن است. از دیدگاه قرآن اصولا خلقت انسان جفت است.

ما شما را جفت آفریدیم(سوره نباء آیه ۸)

یکی از آیات قدرت خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسر آفریده تا وسیله سکون و آرامش شما باشد و در میان شما دوستی و رحمت قرار داده است.(سوره روم آیه ۲۱)

قرآن با اینگونه تعبیرات در حقیقت به فلسفه اساسی اشاره کرده است. اگر جفت گیری در سرشت انسان عجین نشده بود وهمسران وسیله آرامش یکدیگرنبودند و دوستی ورحمت در میان آنها قرار داده نمی شد چه نیازی داشتند به تشکیل زندگی زناشویی که تنهایی و استقلال فردی خود رادر جمع خانواده مضمحل کنندونتایج آن‌را تحمل؟در وجود انسان زمینه ای از مودت و رحمت وجود دارد که تجلی گاه آن فقط محیط خانواده است و سکون آرامش را خدا به انسان می دهد.

قرآن در این باره می فرماید:

اوست که سکون وآرامش را دردل های مومنان نازل کرده است.(سوره فتح آیه ۴)

پس همانطور که انسان نیاز به آب و غذا دارد وهنگام رفع کرسنگی وتشنگی – سکون وآرامش می یابد زنان ومردان نیز به یکدیگر نیاز دارند و هنگامیکه یکدیگر را یافتند –آرامش پیدا می‌کنند.

معیارها در تشکیل خانواده

وقتی از معیار سخن به میان میآید در درجه اول اعضای اولیه خانواده – یک زن و مرد هستند که باید در انتخاب یکدیگر کمال دقت را داشته با شند واین معیارها عبارتند از:

۱- سنخیت در ایمان:غیر ممکن است یک انسان مومن بتواند بایک فرد مادی یا مشرک که از فرت پاک وانسانی منحرف به وحدت برسد.

۲- سنخیت در پاکدامنی:که تنها مخصوص زن نیست بلکه شامل مردان نیز می‌شود چنانچه درسوره مائده آیه۵ وسوره نور آیه سه اشاره شده است.

۳- سنخیت اخلاقی ودرجه مرتبه انسانیت.

صفات عالی در یک زن برای ازدواج:

ـ اخلاق نیکو

ـ عفت

ـ دینداری

صفات ارزشمند در یک مرد برای ازدواج

ـ دیندار باشد

ـ پاکیزه ومتقی باشد

ـ باید سخاوتمند وبدور از بخل باشد

ـ پدر ومادرش مومن باشند

ـ عاق والدین نباشد

ـ باید نفقه خانوادهاش رابدهد وانان را سربار دیگران نسازد.

پینوشت:
[۱]. روم/ ۲۱/
[۲]. من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۸۲؛ تحریر الوسیله، امام خمینی(ره)، ج ۲، ص ۲۱۱، کتاب النکاح.
[۳]. تفسیر روض الجنان و روح البیان، ج ۱۵، ص ۲۵۰؛ تفسیر اثنی عشری، ج ۱، ص ۲۸۲؛ تفسیر مواهب علیه، کمال الدین کاشفی، ج ۳، ص ۴۲۱/
[۴]. بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۲۰، باب کراهیةالعزوبة؛ جامع الاخبار، ص ۱، فصل ۵۸، (فی التزویج).
[۵]. نور/ ۳۲/

گردآورنده و تدوین:

پویا ناصرمسعودی شهریور ماه ۹۷